APELACIONI SUD - Pregled sudske prakse Apelacionog suda u Beogradu

13.03.2013.

Gž1 1552/13

REPUBLIKA SRBIJA
APELACIONI SUD U BEOGRADU
Gž1 1552/13
Dana 13.03.2013. godine
B E O G R A D

U IME NARODA

APELACIONI SUD U BEOGRADU, u veću sastavljenom od sudija: Borivoja Živkovića, predsednika veća, Vesne Martinović i Snežane Vitošević, članova veća u parnici tužioca AA koga zastupa advokat AB, protiv tuženog "BB" koga zastupa BA, radi naknade štete, vrednost predmeta spora 282.048,00 dinara odlučujući o izjavljenoj žalbi tužioca protiv presude Osnovnog suda u Valjevu 13 P1 552/2012 (2010) od 07.12.2012. godine doneo je u sednici veća održanoj dana 13.03.2013. godine

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana žalba tužioca i POTVRĐUJE presuda Osnovnog suda u Valjevu 13 P1 552/2012 (2010) od 07.12.2012. godine.

ODBIJA SE zahtev tužioca da se obaveže tuženi da tužiocu naknadi troškove postupka po žalbi u iznosu od 42.000,00 dinara.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom osnovnog suda u Valjevu 13 P1 552/2012 (2010) od 07.12.2012. godine u stavu jedan izreke odbijen je tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tuženi da tužiocu na ime naknade štete za period od 06.10.2007. do 06.10.2010. godine isplati novčane iznose u vrednosti za period sa zakonskom zateznom kamatom od datuma do isplate kao i njegovim sadržajem, sve u roku od 8 dana od dana prijema otpravka presude pod pretnjom prinudnog izvršenja, dok je stavom dva izreke obavezan tužilac da tuženom plati na ime troškova parničnog postupka iznos od 13.880,00 dinara u roku od 15 dana od dana prijema pismenog prepisa presude pod pretnjom prinudnog izvršenja.

Protiv ove presude tužilac je blagovremeno izjavio žalbu zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja pogrešne primene materijalnog prava i odluke o troškovima postupka.

Ispitujući pravilnost i zakonitost pobijane presude u granicama ovlašćenja iz odredbe člana 386 ZPP („Službeni glasnik RS“ 72/2011) Apelacioni sud u Beogradu kao drugostepeni sud je našao:

Žalba je neosnovana.

U postupku donošenja ožalbene presude nema bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374 stav 2 tačka 1 do 3, 5, 7 i 9 ZPP niti drugih bitnih povreda odredaba parničnog postupka koje bi bile od uticaja na njenu pravilnost i zakonitost.

Prema činjeničnom utvrđenju u postupku donošenja ožalbene presude sledi da je tužilac bio u radnom odnosu kod tuženog, da je po tom osnovu zaključio ugovor o radu 29.04.2002. godine prema čijem sadržaju je raspoređen na poslovima kontrolora fizičkog obezbeđenja i PPZ i da se zarada utvrđuje tako što se cena rada za najjednostavniji rad utvrđena kolektivnim ugovorom množi sa koeficijentom 2,40, da je Aneksom ugovora o radu M-178 broj 1 od 30.01.2006. godine utvrđeno da će zaposleni ovde tužilac obavljati poslove čuvara vatrogasca sa opisom poslova kao u njegovom sadržaju i sa pravom na novčane iznose osnovne zarade u visini od 12.579,16 dinara mesečno koji iznos se dobija množenjem koeficijenta 2 i cene rada za najjednostavniji rad koja je određena kolektivnim ugovorom, da je Aneksom ugovora o radu M-178 broj 2 od 29.06.2007. godine utvrđeno da će zaposleni ovde tužilac obavljati poslove čuvara vatrogasca sa utvrđenom osnovicom zarada u visini od 12.579,16 dinara mesečno koji iznos se dobija množenjem koeficijenta 2 i cene rada za najjednostavniji rad koja je određena u skladu sa kolektivnim ugovorom dok je aneksom ugovora o radu M-178 broj 3 od 23.02.2007. godine utvrđeno da će zaposleni ovde tužilac obavljati poslove vatrogasca čuvara sa utvrđenom osnovnom zaradom u visini 13.697,58 dinara mesečno, a odlukom Ustavnog suda U br 25/2009 od 09.06.2010. godine utvrđeno je da nisu u saglasnosti sa Ustavom odredbe:

-Član 5 Kolektivnog ugovora o izmenama i dopunama kolektivnog ugovora Saobraćajnog preduzeća Lasta AD Beograd broj 5877 od 20. avgusta 2008. godine;

-Član 9 Kolektivnog ugovora o izmenama i dopunama kolektivnog ugovora "BB" broj 6933 od 01.10.2002. godine;

-Član 2 Kolektivnog ugovora o izmenama i dopunama kolektivnog ugovora Saobraćajnog Preduzeća Lasta AD Beograd broj 8749 od 25.09.2003. godine;

-Član 27 Pojedinačnog kolektivnog ugovora "BB" broj 5367 od 29. jula 2002. godine nisu su u saglasnosti sa Ustavom i zakonom, da je ovim normama bilo propisano: Odredbom člana 26 Pojedinačnog kolektivnog ugovora od 29. jula 2002. godine da se cena rada posla utvrđuje tako što se cena rada za najjednostavniji rad pomnoži koeficijentom posla koji zaposleni obavlja prema tabeli koeficijenata sadržane u ovom članu;

-Odredbom člana 27 stav 1 ovog Kolektivnog ugovora predviđeno je da se na rad za najjednostavniji rad za svaku profitnu organizaciju utvrđuje prema iskazanom kvartalnom poslovnom rezultatu a za stručnu službu prema krvartalnom poslovnom rezultatu kao profitna organizacija u Beogradu, stavom dva ovog člana pojedinačnog kolektivnog ugovora utvrđeni su nazivi profitne organizacije i cena rada bruto i neto iznosa stim što su cene rada utvrđene različitim iznosima u zavisnosti od profitne organizacije i tim iznosi kreću u rasponu od 2.362,80 u neto odnosno 3.400,oo dinara u bruto iznosu do 3.500,00 dinara u netu odnosno 5.070,52 dinara u bruto iznosu. Da je odredbom člana 1 Kolektivnog ugovora izmenama i dopunama pojedinačnog kolektivnog ugovora broj 5877 od 20.08.2002. godine utvrđeno da se obračun zarade za vozno osoblje vrši u skladu sa odredbama akta u vrednovanju poslova voznog osoblja u preduzeću ukoliko nisu u suprotnosti sa odredbama kolektivnog ugovora dok je članom 2 utvrđena visina mesečne zarade u slučajevima kada zaposleni ne izvrši po slovu utvrđene planom rada odnosno kad izvrši u celini po slovu utvrđenog planom rada ili izvrši druge poslove kojima je znatno uvećan po struci obim posla;

-Odredbom člana 5 ovog Kolektivnog ugovora je utvrđeno da se isti kolektivni ugovor stupa na snagu narednog dana od dana isticanja na oglasnoj tabli preduzeća; da je odredbom Kolektivnog ugovora o izmenama i dopunama Kolektivnog ugovora broj 6133 od 01.10.2002. godine izmenjen član 26 pojedinačnog kolektivnog ugovora i utvrđena je izmenjena tabela koeficijenata utvrđeno da zaposleni imaju pravo na uvećanje zarade tako što se koeficijent posla koji je zaposleni ostvario u mesecu za koji se vrši obračun zarade uveća za dodatak od 0,50 (član 3) da se zaposleni u delima preduzeća sa sedištem van Beograda u kojima je utvrđena niža vrednost cene rada za najjednostavniji rad isplaćuje razlika u vidu fiksne stimulacije do iznosa dodatka iz prethodnog stava isplaćenog u Beogradskom delu preduzeća (član 4); da ovaj kolektivni ugovor stupa na snagu narednog dana od dana isticanja na oglasnoj tabli preduzeća i da će se primenjivati na isplate zarade koje se vrše nakon njegovog stupanja na snagu (član 9). Isto tako odredbama člana 1 Kolektivnog ugovora broj 8749 u izmenama i dopunama Kolektivnog ugovora od 25.09.2003. godine izmenjen je član 26 kolektivnog ugovora i utvrđeno da se cena rada u preduzeću utvrđuje tako što se cena rada za najjednostavni rad utvrđena ovim ugovorom pomnoži koeficijentima po grupama poslova određenim ovim članom i utvrđeni su koeficijenti u datim rasponima prema zahtevima stručnosti zbog čega grupe poslova za koje se ne zahteva stručnost kao do poslova za koje se zahteva visoko obrazovanje, dok je članom 2 Kolektivnog ugovora utvrđeno da ovaj kolektivni ugovor stupa na snagu narednog dana od dana isticanja na oglasnoj tabli preduzeća i da će se primenjivati na isplate zarade koje se vrši nakon njihovog stupanja na snagu, a predmet ustavne kontrole nije bila odredba člana 1 Kolektivnog ugovora o izmenama i dopunama Kolektivnog ugovora broj 18479 od 22.12.2006. godine a kojom normom je propisana cena rada za najjednostavni rad utvrđuje za svaku profitnu organizaciju prema iskazanom poslovnom rezultatu i uspehu tuženog preduzeća i da je tužiocu zarada obračunata i isplaćena prema naznačenom ugovoru o radu i odredbi člana 1 Kolektivnog ugovora o izmenama i dopunama Kolektivnog ugovora broj 18479 od 22.12.2006. godine.

Na ovako pravilno i potpuno utvrđeno činjenično stanje prvostepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo dajući za svoju odluku razloge koje bitno prihvata i ovaj sud kao drugostepeni u postupku njene žalbene kontrole.

Naime, odlučna činjenica u ovoj parničnoj stvari je da predmet ustavne kontrole nije bila odredba člana 1 Kolektivnog ugovora o izmenama i dopunama Kolektivnog ugovora broj 18479 od 22.12.2006. godine. Radi toga za odgovor koja je merodavna cena rada za najjednostavniji rad za obračun zarade u profitnim organizacijama odlučna je ova pravna norma a prema njenom sadržaju se utvrđuje cena rada za svaku profitnu organizaciju prema iskazanom poslovnom rezultatu uspeha preduzeća.

Izloženo iz razloga:

-Što je prema odredbi člana 167 stav 1 tačka 1 i 3 Ustava Republike Srbije („Službeni glasnik RS“ broj 98/06) u nadležnosti Ustavnog suda da odlučuje o saglasnosti zakona i drugih opštih akata sa Ustavom i opšte prihvaćenim pravilima međunarodnog prava i potvrđenim međunarodnim ugovorima, a takođe i da odlučuje o saglasnosti drugih opštih akata sa zakonom;

-Što su pravne posledice i način otklanjanja pravnih posledica usled primene opšteg akta koji nije u saglasnosti sa Ustavom i zakonom kada je to utvrđeno odlukom Ustavnog suda određene odredbom člana 59 do 61 noveliranog teksta Zakona o Ustavnom sudu i što je materijalna pretpostavka za otklanjanje tih posledica ne samo da je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da određena norma opšteg akta nije u saglasnosti sa Ustavom i zakonom već i da je aktiviran postupak predlogom za izmenu pojedinačnog pravnog akta u odgovarajućem delu. Na to je u odnosu na norme kolektivnog ugovora tuženog poslodavca koje su bile predmet ustavne kontrole ukazano i zaključkom Ustavnog suda U – 14/2011 od 02.04.2012. godine i naznačeno da u ovom slučaju kada se radi o pitanjima koja se odnose na utvrđivanje novčane naknade na ime razlike u visini zarade štetne posledice se otklanjaju aktom poslodavca.

U odnosu na član 1 Kolektivnog ugovora o izmenama i dopunama kolektivnog ugovora broj 18479 od 22.12.2006. godine izostala je ustavna kontrola, nema odluke Ustavnog suda kojom bi bilo utvrđeno da je naznačena norma koja sadrži govor o načinu određivanja cene rada neustavna, odnosno suprotna slovu zakona pa zbog toga sud u parnici i nije ovlašćen da vrednuje ustavnost odnosno zakonitost te norme kolektivnog ugovora o izmenama i dopunama kolektivnog ugovora broj 18479 od 22.12.2006. godine. Ovo posebno u situaciji kada ta norma po sadržaju nije ista kao i norme koje su bile predmet ustavne kontrole i za koje je utvrđeno da nisu u saglasnosti sa Ustavom i Zakonom.

Tome u prilog i to što uporedna analiza normi koje su bile predmet ustavne kontrole i odredbe člana 1 Kolektivnog ugovora o izmenama i dopunama kolektivnog ugovora broj 18479 od 22.12.2006. godine pokazuje da se ne radi o istim pravnim normama. Radi toga u situaciji kada je tužiocu u celosti isplaćena zarada obračunata u skladu sa ugovorom o radu naznačenim aneksima i naznačenom normom člana 1 Kolektivnog ugovora izmenama i dopunama kolektivnog ugovora broj 18479 od 22.12.2006.godine koja je bila merodavna za period potraživanja (ovde je period potraživanja od 06.10.2007. do 06.10.2010. godine) pravilan je zaključak iz ožalbene presude da je tužbeni zahtev tužioca u celosti neosnovan. Ovo sa razloga što je tuženi tužiocu u celosti ispunio obligaciju primenom pravila iz odredbe čl.295. ZOO, jer obračun i isplatu zarade zasnovao na naznačenoj normi člana 1 Kolektivnog ugovora izmenama i dopunama Kolektivnog ugovora broj 18479 od 22.12.2006.godine koja je bila merodavna za period potraživanja

Nema pokriće navod žalbe tužioca da je pobijana presuda zahvaćena bitnim povredama odredaba parničnog postupka iz člana 374 stav 2 tačka 12 ZPP.

Suprotno navodima žalbe razlozi pobijane presude su jasni potpuni i neprotivurečni. Žalba priznaje da je odredba člana 1 Kolektivnog ugovora o izmenama i dopunama Kolektivnog ugovora broj 18479 od 22.12.2006. godine izmenjena odredba člana 27 kolektivnog ugovora broj 5367 od 29.07.2002. godine i citira tu normu ali pogrešno insistira na odredbi člana 104 stav 2 Zakona o radu kojima se zaposlenima garantuje jednaka zarada za isti rad ili rad iste vrednosti koju ostvaruju kod poslodavca. Kada to tvrdi žalba zanemaruje: normativno rešenje iz odredbe člana 1 Kolektivnog ugovora o izmenama i dopunama Kolektivnog ugovora broj 18479 od 22.12.2006. godine i stim u vezi da je tom normom propisano da se cena rada za najjednostavniji rad utvrđuje za svaku profitnu organizaciju prema iskazanom poslovnom rezultatu doprinosa zaposlenog poslovnom uspehu preduzeća. Dakle meri se doprinos zaposlenog poslovnom uspehu preduzeća, a sud nije ovlašćen da vrši ustavnu kontrolu opšte pravne norme, jer je to isključivo u nadležnosti Ustavnog suda. Zato su bez značaja i navodi žalbe da je za profitnu organizaciju PS i MS poslovne organizacije tehničko održavanje AC TT ovaj gradski saobraćaj Lastabus i stručne službe ta cena rada 5.775,00 odnosno 8.238,23 dinara a za profitnu organizaciju "BB" 4.100,00 (neto) odnosno 5.848,79 dinara bruto. Da li je ta norma u sadržaju takva da povređuje pravo na jednaku zaradu za isti rad i rad iste vrednosti odnosno da li se s njom stvara neosnovana razlika – član 20 stav 1 tačka 2 Zakona o radu i stim u vezi diskriminacija zaposlenih u određenom delu procesa rada ne može biti predmet kontrole u parničnom postupku jer bi to značilo da sud u parnici preuzima ustavnu kontrolu opšte pravne norme – normativnu kontrolu a to je u isključivoj nadležnosti Ustavnog suda.

Radi toga nije od uticaja ni pozivanje žalbe na nalaz i mišljenje veštaka ekonomske struke i tvrdnja da je odredba KU o ceni rada koja se nije menjala u 2006. do zaključenja kolektivnog ugovora od 21.09.2010. godine i da je tuženi prilikom obračuna zarada primenjivao različitu cenu rada u zavisnosti od toga u kojem se organizacionom delu profitne organizacije rada obavlja. Ta činjenična tvrdnja je tačna, ali u prisustvu prethodnih razloga bez značaja jer se kod izloženog ovde ne može primeniti pravilo o jednakoj zaradi za isti rad u konkretnom slučaju s obzirom na naznačenu normu s obzirom i na različito ostvarene prihode po profitima organizacijama.

Kod izloženog nema osnova ni za tvrdnju žalbe da je stvoren osnov za građansko pravnu odgovornost tužene po osnovu naknade štete. Nema jer je u datoj situaciji tuženi poslodavac postupao po pretpostavci po dispoziciji pravne norme iznad značajnih novela a da li su te novele u skladu sa Ustavom i Zakonom stvar je ustavne kontrole.

Tvrdnja žalbe da tužiočevo pravo na naknadu štete proističe iz odredbi Zakona o radu da se tuženi svesno a za njim i Apelacioni sud ne bavi pravnom osnovom za naknadu štete iz ugla odluke Ustavnog suda kojom je poništena odredba člana 27 Kolektivnog ugovora tuženog broj 5367 od 29.07.2002. godine je pravno bez osnova . Sud primenjuje pravo a tada ne može zanemariti odredbe člana 59 do 61 noveliranog teksta zakona o Ustavnom sudu gde je u pravnoj situaciji kada je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da je nesaglasna norma opšteg akta sa ustavom i zakonom da se tada izmena pojedinačnog akta može tražiti u odgovarajućem roku i u propisanoj proceduri. Pošto naznačena novela kolektivnog ugovora nije bila predmet ustavne kontrole ona važi u pravnom saobraćaju. Pri tome ponašanje poslodavca po njenoj odredbi člana 1 nije protivpravno. Nije jer se on ponaša po važećoj pravnoj normi dok ta norma deluje u pravnom saobraćaju a to isto važi i za sud u parnici koji nema ovlašćenje da vrši normativnu kontrolu. To može samo Ustavni sud a to on ovde u odnosu na naznačenu odredbu člana 1 novela Kolektivnog ugovora nije učinio što i nije sporno što sama žalba priznaje.

Tvrdnja žalbe da pravni osnov naknade štete u ovom slučaju nije uklanjanje štetnih posledica primene neustavne ili nezakonite odredbe kolektivnog ugovora zato što u konkretnom slučaju šteta za tužioca nije nastala primenom neustavne odredbe pojedinačnog kolektivnog ugovora već kršenje odredbe člana 104 Zakona o radu kojom se zaposlenom garantuje jednaka zarada za isti rad ili rad iste vrednosti koji ostvaruju kod poslodavca bio bi ispravan i sa stanovišta primene materijalnog prava prihvatljiv pod uslovom da je u istoj situaciji bez razumno opravdanog razloga napravljena razlika. Ovde se ne radi o istoj situaciji. Ne radi jer je reč o dve profitne organizacije, o važećoj opštoj pravnoj normi koja zavisno od ostvarenog prihoda definiše cenu rada u svakoj od tih organizacija i što sud u toj situaciji ne može u parnici izbeći primenu te pravne norme dok ona važi. On za to nije ovlašćen.

Tačno je da sud nije vezan pravnim osnovom ali ni sa stanovišta naznačenih normi Zakona o radu koje žalba citira na čijoj primeni insistira ne sledi suprotan zaključak u prisustvu prethodno izloženih razloga.

Navod žalbe da tuženi bilo kakvu odluku po ovoj ceni rada nakon izmena i dopuna kolektivnog ugovora nije ni donosio i da nema odluku koju bi pobijao pred sudom ovde je sa celine prethodnih razloga pravno bez značaja kao i insistiranje na rezultatima veštačenja veštaka ekonomske struke VV.

Pri tome ovaj sud prihvata razlog iz ožalbene presude da se ne može prihvatiti tvrdnja tužioca da tuženi nije primenio pravila o povoljnijem propisu iz razloga jer se iz sadržaja naznačenih normi ne može utvrditi da se odredbom člana 1 KU broj 18479 od 22.12.2006. godine dovode u nepovoljniji položaj zaposleni zavisno od toga što rade u određenoj profitnoj organizaciji posebno što od doprinosa po osnovu uspeha poslodavca svake profitne organizacije zavisi cena rada , a ta kategorija je promenljiva i zavisi od stvarnih rezultata rada.

Pitanje izmene kolektivnog ugovora u septembru mesecu 2010. godine i njegovo usklađivanje sa zakonom ovde je pravno bez značaja u prisustvu prethodnih razloga.

Suprotno navodima žalbe ovde je pobijana presuda doneta na osnovu rezultata izvedenih dokaza.

Pravilno je rešenje o naknadi troškova postupka jer se isto zasniva na pravilnoj primeni odredbi člana 153 i 154 ZPP.

Tužilac nema pravo naknade troškova postupka po žalbi jer po tom pravnom leku nije uspeo.

Sa izloženog a na osnovu odredbe člana 390, i 165 stav 1 ZPP odlučeno je kao u izreci ove presude.

Predsednik veća-sudija
Borivoje Živković s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Svetlana Antić