APELACIONI SUD - Pregled sudske prakse Apelacionog suda u Beogradu

4.11.2010.

Gž 6539/10

REPUBLIKA SRBIJA
APELACIONI SUD U BEOGRADU
Gž 6539/10
Dana 04.11.2010. godine
B E O G R A D

U IME NARODA

APELACIONI SUD U BEOGRADU, u veću sastavljenom od sudija: Marine Govedarica, predsednika veća, Zorane Delibašić i Snežane Nastić, članova veća, u parnici tužioca AA, čiji je punomoćnik AB, advokat, protiv tuženih BB, Opštine Smederevska Palanka koju zastupa Opštinski javni pravobranilac, i Republike Srbije koju zastupa Republičko javno pravobranilaštvo Odeljenje u Požarevcu, radi utvrđenja prava korišćenja, odlučujući o žalbi tužene Republike Srbije, izjavljenoj protiv presude Opštinskog suda u Smederevskoj Palanci P.br. 653/08 od 18.05.2009. godine, u sednici veća održanoj 04.11.2010. godine, doneo je

PRESUDU

PREINAČUJE SE presuda Opštinskog suda u Smederevskoj Palanci P.br. 653/08 od 18.05.2009. godine u prvom stavu izreke tako što se ODBIJA kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca AA kojim je tražio da sud utvrdi da je nosilac prava trajnog korišćenja na kp.br. vv njiva “__” površine _ ari, upisana u ZKUL br. vv1 KO __, koja po novom premeru nosi kp.br. vv2 KO __, po osnovu ugovora o kupoprodaji koji je overen kod Opštinskog suda u Smederevskoj Palanci Ov.br. 1459/68 od 09.09.1968. godine, što su tuženi BB, Opština Smederevska Palanka i Republika Srbija dužni da priznaju kao i da presuda posluži kao pravni osnov za uknjižbu utvrđenog prava.

PREINAČUJE SE rešenje o troškovima parničnog postupka sadržano u stavu drugom izreke presude Opštinskog suda u Smederevskoj Palanci P.br. 653/08 od 18.05.2009. godine tako što svaka stranka snosi svoje troškove celog parničnog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Pobijanom presudom, stavom prvim izreke, utvrđeno je da je tužilac nosilac prava trajnog korišćenja kp.br. vv njiva “__” površine __ ari, upisana u ZKUL br. vv1 KO __ koja po novom premeru nosi kp.br. vv2 KO __, po osnovu ugovora o kupoprodaji koji je overen kod Opštinskog suda u Smederevskoj Palanci Ov.br. 1459/68 od 09.09.1968. godine te da su tuženi dužni da tužiocu priznaju pravo trajnog korišćenja pod pretnjom izvršenja kao i da presuda posluži kao pravni osnov za uknjižbu. Stavom drugim izreke odlučeno je da tužilac snosi svoje troškove parničnog postupka.

Blagovremeno podnetom žalbom tužena Republika Srbija pobija presudu u prvom stavu izreke iz svih zakonom propisanih razloga iz odredbe čl. 360 stav 1 ZPP.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u okviru ovlašćenja iz čl. 372 ZPP, Apelacioni sud je ocenio da je žalba osnovana.

U sprovedenom postupku nisu počinjene bitne povrede odredaba parničnog postupka iz odredbe čl. 361 stav 2 tačka 1, 2, 5, 7 i 9 ZPP, na koje drugostepeni sud pazi po službenoj dužnosti. Prvostepena presuda sadrži jasne, potpune i neprotivrečne razloge o činjenicama važnim za presuđenje, koje nisu u suprotnosti sa sadržinom izvedenih dokaza i spisa. Izreka presude je jasna i neprotivrečna razlozima datim u obrazloženju, kako u odnosu na činjenične zaključke tako i primenjene propise. Stoga presuda nema nedostataka zbog kojih se ne bi mogla ispitati te nisu osnovani žalbeni navodi kojima se ukazuje na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz odredbe čl. 361 stav 2 tačka 12 ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju sada pok. PP, pravni prethodnik tužioca, kupio je deo kat.parc.br. vv3 i vv4 njiva “__”, ukupne površine _ ari, od prodavca GG na osnovu ugovora o kupoprodaji Ov.br. 2102/65 od 22.12.1965. godine. Cepanjem navedenih parcela nastala je parcela br. vv njiva “__” površine __ ari koja je predmet parnice, a koju je tužilac kupio od prodavca sada pok. PP na osnovu ugovora o kupoprodaji Ov.br. 1495/68 od 09.09.1968. godine. U zemljišnim knjigama u ZKUL br. vv1 predmetna kat.parc. uknjižena je kao opštenarodna imovina, i po nameni predstavlja ostalo građevinsko zemljište.

Na potpuno i pravilno utvrđeno činjenično stanje, koje se žalbom ne dovodi u sumnju (s obzirom da se žalbenim navodima zapravo osporava samo primena materijalnog prava dok se ožalbena presuda samo formalno pobija i iz ostalih zakonom predviđenih razloga), pogrešno je prvostepeni sud primenio materijalno pravo kada je usvojio tužbeni zahtev.

Polazeći od nesumnjivo utvrđenog činjeničnog stanja, Apelacioni sud je zaključio da su osnovani žalbeni navodi kojima se ukazuje da u konkretnoj pravnoj situaciji nije bilo uslova za sticanje prava korišćenja na kat.parc.br. vv njiva “__”, površine __ ari, upisane u ZKUL br. vv1 KO __ koja po novom premeru predstavlja kp.br. vv2 KO __. Pravilna primena materijalnog prava u konkretnoj pravnoj situaciji ukazuje da pravni prethodnik tužioca, sada pok. PP, kao korisnik društvene svojine, nije mogao raspolagati predmetnom parcelom na način kao u konkretnom slučaju. Ovo stoga jer je u to vreme pozitivnim propisima bio ograničen promet ovog prava. Naime, u vreme kada je tužilac 09.09.1968. godine sa pravnim prethodnikom I tuženog sada pok. PP zaključio ugovor o kupoprodaji Ov.br. 1459/68, saglasno odredbi čl. 5 stav 1 Zakona o određivanju građevinskog zemljišta u gradovima i naseljima gradskog karaktera (objavljen u "Sl. listu SFRJ" br. 5/68 sa izmenama i dopunama koje su objavljene u "Sl. listu SRS" br. 32/68 ... 39/73), raniji sopstvenik može pravo korišćenja preneti samo na bračnog druga, potomka, usvojenike, roditelje i usvojioce, dok ova lica, kako je predviđeno drugim stavom navedene odredbe, ne mogu pravo korišćenja preneti pravnim poslom na drugo lice. S obzirom da je tužilac zaključio ugovor o kupoprodaji neizgrađenog građevinskog zemljišta u vreme kada je bio ograničen pravni promet građevinskog zemljišta na bračnog druga, potomka, usvojenike, roditelje i usvojioce, a ne spada u odnosu na prodavca u ta, Zakonom taksativno pobrojana lica, proizilazi da tužilac nema zakonit pravni osnov za sticanje prava korišćenja.

U konkretnoj pravnoj situaciji Apelacioni sud nalazi i da nema mesta za sticanje prava korišćenja putem održaja shodnom primenom odredbe čl. 28 Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa. Na pravilnu primenu materijalnog prava nema značaja kvalitet državine tužioca, kako pogrešno zaključuje prvostepeni sud. Iz sadržine dokaza u spisu nesumnjivo proizilazi da je u zemljišnoknjižnom ulošku br. 1451 KO Palanka predmetna parcela upisana kao opštenarodna imovina pri čemu, u skladu sa odredbom čl. 47 Zakona o sredstvima u svojini RS ("Sl. glasnik RS" br. 53/95, 3/96, 54/96 i 32/97), na nepokretnostima koje su na osnovu zakonskih propisa donetih do dana stupanja na snagu ovog zakona prešle u državnu svojinu uknjiženo je pravo svojine Republike Srbije koja isključivo ima pravo raspolaganja na tim nepokretnostima. Prema nameni, predmetna parcela uvršćena je u ostalo građevinsko zemljište saglasno odredbi čl. 79 Zakona o planiranju i izgradnji ("Sl. glasnik RS" br. 47/2003, 34/2006), koji je bio na snazi u vreme presuđenja. Stoga proizilazi da za odlučivanje o tužbenom zahtevu nisu od značaja činjenice koje se odnose na rok u kome je tužilac u državini predmetne parcele kao i kvalitet državine a isto tako bez značaja je rok i kvalitet državine pravnih prethodnika tužioca. Na nepokretnoj stvari u opštenarodnoj svojini, društvenoj odnosno državnoj svojini nije bilo moguće steći pravo korišćenja održajem, shodno odredbi čl. 3 Zakona o prometu zemljišta i zgrada ("Sl. list SFRJ" br. 43/65) koja upućuje na primenu Zakona o određivanju građevinskog zemljišta u gradovima i naseljima gradskog karaktera ("Sl. list SFRJ" br. 5/68), koji je prvim stavom odredbe čl. 3 predvideo da raniji sopstvenik neizgrađenog građevinskog zemljišta ima pravo da koristi to zemljište do dana kad ga je, na osnovu odluke nadležnog organa, dužan predati korisniku. I važeći Zakon o osnovama svojinsko pravnih odnosa ("Sl. list SFRJ" br. 6/80, 36/90 sa izmenama i dopunama ovog Zakona "Sl. list SRJ" br. 29/96) i posle brisanja odredbe čl. 29 ne predviđa mogućnost sticanja prava korišćenja putem održaja.

Imajući u vidu da je u vreme zaključenja ugovora o kupoprodaji 09.09.1968. godine bio ograničen promet građevinskog zemljišta na krug lica određen odredbom čl. 5 navedenog Zakona o određivanju građevinskog zemljišta u gradovima i naseljima gradskog karaktera i da prema sadržini dokaza u spisu tužilac ne spada u krug lica između kojih je navedeni pravni promet dozvoljen, a pravni posao koji je suprotan prinudnim propisima shodno čl. 103 Zakona o obligacionim odnosima je ništav, tužilac nije stekao pravni osnov za korišćenje i raspolaganje predmetnom nepokretnošću ni u vreme kada je pravni promet ostalog građevinskog zemljišta dozvoljen saglasno drugom stavu odredbe čl. 79 Zakona o planiranju i izgradnji ("Sl. glasnik RS" br. 47/2003 i 34/2006). Ovo stoga jer ništav ugovor ne postaje punovažan kad zabrana ili koji drugi uzrok ništavosti naknadno prestane, saglasno čl. 107 stav 1 Zakona o obligacionim odnosima. Međutim, postoji mogućnost da se rešenjem nadležnog organa uprave utvrdi pravo korišćenja na neizgrađenom ostalom građevinskom zemljištu u državnoj svojini u korist ranijeg sopstvenika, zakonskog naslednika, kao i lica na koja je raniji sopstvenik preneo pravo korišćenja, u skladu sa zakonom, shodno čl. 84 stav 1 i 3 navedenog Zakona o planiranju i izgradnji, a u vezi sa prvim stavom odredbe čl. 219 Zakona o planiranju i izgradnji koji je sada na snazi ("Sl. glasnik RS" br. 72/09 i 81/09).

Iz navedenih razloga usvojena je žalba tužene Republike Srbije kao osnovana i preinačena prvostepena presuda u prvom stavu izreke primenom odredbe čl. 380 tačka 4 ZPP.

Na osnovu čl. 387 tačka 3 u vezi čl. 161 stav 2 ZPP preinačena je odluka o troškovima parničnog postupka i odlučeno, s obzirom na ishod spora i postignuti uspeh stranaka, da svako snosi svoje troškove celog postupka.

PREDSEDNIK VEĆA-SUDIJA
Marina Govedarica, s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Svetlana Antić