APELACIONI SUD - Pregled sudske prakse Apelacionog suda u Beogradu

21.09.2011.

Gž 14034/10

REPUBLIKA SRBIJA
APELACIONI SUD U BEOGRADU
Gž. br.14034/10
Dana 21. septembra 2011. godine
B E O G R A D

U I M E N A R O D A

APELACIONI SUD U BEOGRADU, u veću sastavljenom od sudija Slavice Srećković, predsednika veća, Vladislave Milićević i Sanje Pejović, članova veća, u parnici tužoca „AA“ AD Beograd, kao pravni sledbenik „AA1“ AD Beograd, koju zastupa advokat AB iz _, protiv tužene BB iz _ i umešača na strani tužene BB1 iz _, radi utvrđenja, vrednost spora 7.219.263,02 dinara, odlučujući o žalbama parničnih stranaka izjavljenih protiv presude Opštinskog suda u Požarevcu P. br.1383/07 od 22. decembra 2008. godine, u sednici veća održanoj dana 21. septembra 2011. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Opštinskog suda u Požarevcu P. br.1383/07 od 22. decembra 2008. godine u stavu prvom i trećem izreke tako što se ODBIJA kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrdi da je tužilac „AA“ AD iz Beograda kao hipotekarni poverilac ovlašćen da traži namirenje svog dospelog i uknjiženog potraživanja po ugovoru br.49/96 iskorišćenog od strane PP „VV“ iz VV u ukupnom iznosu od 283.716,22 dinara sa stanjem na dan 28. februara 2006. godine sa zakonskom zateznom kamatom po stopi utvrđenoj Zakonom o visini zatezne kamate i to na iznos glavnog duga od 5.119,12 dinara (troškovi obrade), na iznos glavnog duga od 1.476,60 dinara (provizija), počev od 28. februara 2006. godine do isplate, i to od iznosa koji se dobije javnom prodajom založene nepokretnosti hipotekarnog dužnika aa, vlasništvo tužene BB iz _, te da se tužena može osloboditi naložene prodaje nepokretnosti, ako isplati ceo iznos utvrđenog potraživanja sa zakonskom zateznom kamatom do dana isplate, u roku od 15 dana, kao i zahtev za naknadu troškova parničnog postupka.

ODBIJA SE kao neosnovana žalba tužioca i POTVRĐUJE presuda Opštinskog suda u Požarevcu P. br.1383/07 od 22. decembra 2008. godine u stavu drugom izreke.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Opštinskog suda u Požarevcu P. br.1383/07 od 22. decembra 2008. godine, stavom prvim izreke delimično je usvojen tužbeni zahtev pa je utvrđeno da je tužilac kao hipotekarni poverilac ovlašćen da traži namirenje svog dospelog i uknjiženog potraživanja po ugovoru br.49/96 iskorišćenog od strane PP „VV“ iz VV u ukupnom iznosu do 283.716,22 dinara sa stanjem na dan 28. februara 2006. godine, sa zakonskom zateznom kamatom po stopi utvrđenoj Zakonom o visini zatezne kamate i to na iznos glavnog duga od 5.119,12 dinara (troškovi obrade), na iznos glavnog duga od 1.476,60 dinara (provizija), počev od 28. februara 2006. godine do isplate i to od iznosa koji se dobije javnom prodajom založene nepokretnosti hipotekarnog dužnika aa, vlasništvo tužene, a da se tužena može osloboditi naložene prodaje nepokretnosti ako isplati ceo iznos utvrđenog potraživanja sa zakonskom zateznom kamatom do dana isplate u roku od 15 dana, stavom drugim je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca za utvrđenje da je tužilac kao hipotekarni poverilac ovlašćen da traži namirenje svog dospelog i uknjiženog potraživanja po ugovorima br.49/06 i 157/96 za iznos preko utvrđenog u stavu prvom izreke ove presude, a u iznosu od 7.219.263,02 dinara, dok je stavom trećim obavezana tužena da tužiocu na ime troškova parničnog postupka isplati iznos od 61.174,00 dinara u roku od 15 dana.

Protiv navedene presude tužilac je blagovremeno izjavio žalbu zbog pogrešne primene materijalnog prava, a tuženi je izjavio žalbu iz svih zakonskih razloga predviđenih odredbom člana 360 ZPP.

Ispitujući pravilnost prvostepene presude u smislu odredbe člana 372 ZPP-a, Apelacioni sud je našao da je žalba tužioca neosnovana, a da je žalba tužene osnovana.

U sprovedenom postupku nisu učinjene apsolutno bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 361 stav 2 ZPP na koje Apelacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema činjeničnom stanju utvrđenom u prvostepenom postupku tužilac je sa Privatnim preduzećem „VV“ iz VV zaključio ugovor o kreditu br.49/46, kojim je tužilac korisniku kredita odobrio dana 26. februara 1996. godine iznos od 60.000,00 dinara i ovaj ugovor je overen kod Opštinskog suda u Požarevcu pod Ov. br.1691/96 dana 11. marta 1996. godine. Na osnovu tog ugovora uknjiženo je založno pravo u ZK telo u A listu pod 2, aa vlasništvo tužene sa udelom od 85/280, a radi obezbeđenja odobrenog kredita iz ugovora u iznosu od 60.000,00 dinara, a zaključkom istog suda Dn. 249/96 od 11. marta 1996. godine. Po ovom kreditu od 11. marta 1996. godine korisnik kredita se obavezao da na iznos iskorišćenog kredita plaća tužiocu kamatu od dana korišćenja pa do dana vraćanja, po stopi i na način utvrđen na način odlukom tužioca o kamatnoj politici koja bude važila u periodu u kom se bude vršio obračun kamate, a ovim ugovorom je i predviđeno da korisnik kredita na ime troškova obrade i puštanje kredita u tečaj plati tužiocu iznos sredstava u visini od 2,461% na iznos puštenih sredstava, stim što se korisnik kredita obavezao da u slučaju neizmirenja obaveza u roku plaća tužiocu na ime troškova obrade i drugih aktivnosti za svaki dan zakašnjenja 0,07%. Posle zaključenja ovog ugovora na iznos od 60.000,00 dinara tužilac je sa korisnikom kredita Preduzećem „VV“ zaključio ugovor o kreditu br.157/96, čiji je direktor i potpisnik ugovora kao u prethodnom ugovoru bio suprug ovde tužene, umešač BB1, a na iznos od 45.000,00 dinara, a rok korišćenja je 13. septembar 1996. godine. Rok vraćanja kredita ugovoren je tako što se deo kredita od 20.000,00 dinara ima vratiti u roku od 20 dana, a iznos od 25.000,00 dinara u roku od 60 dana, računajući od dana puštanja kredita u tečaj, pri čemu su svi ostali uslovi u vezi korišćenja kredita potpuno isti kao i kredit od 60.000,00 dinara po ugovoru br.49/96, osim što su troškovi obrade i puštanje kredita u tečaj utvrđeni u fiksnom iznosu.

Imajući ovo u vidu, kao i činjenicu da se i veštak u svom nalazu izjasnio, a i da su prema poslovnim knjigama pravnog prethodnika tužioca po kreditu na iznos od 60.000,00 dinara vršena plaćanja, pa je na dan 02. septembra 1996. godine ukupan saldo kredita koji je iznosio 60.000,00 dinara po umanjenju izvršenih uplata od 15.000,00 dinara, da je preostali iznos od 45.000,00 dinara, te pošto je 03. septembra 1996. godine odobren novi kredit, iz sredstava novoodobrenog kredita, koji je na iznos od 45.000,00 dinara, tužilac u celosti izvršio naplatu glavnog duga po periodičnom kreditu i tada je izvršena razmena naloga za plaćanje preko Narodne banke Srbije, Službe za platni promet Filijala VV, sa korisnikom kredita PP „VV“ VV, te je ta činjenica među parničnim strankama bila nesporna.

Prvostepeni sud je pravilno utvrdio, a koja činjenica je među strankama i nesporna da tužena nije dala založnu izjavu za kredit br.157/96, a na iznos od 45.000,00 dinara, čija naplata se traži ovom tužbom.

Imajući to u vidu, u konkretnom slučaju je tužena kao sopstvenik hipotekovane nepokretnosti dala saglasnost da pravnom prethodniku tužioca, kao poveriocu pripada pravo hipoteke na njenoj nepokretnosti navedenoj u zaključku Dn. br.249/96, radi obezbeđenja isplate poveriočevog potraživanja, ako mu ono do dospelosti ne bude isplaćeno, ali da tužena nije istovremeno i lični dužnik tužioca, već da je to umešač na strani tužene preduzeće „VV“ iz VV. Hipoteka na nepokretnosti tužene, koja nije lični dužnik tužioca je zasnovana radi obezbeđenja potraživanja tužioca po kreditu br.49/96, a ne po kreditu br.157/96 od 03. septembra 1996. godine. Prema tome, imajući to u vidu, a primenjujući i odredbe člana 63 i 64 Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, pravilno je prvostepeni sud utvrdio da je neosnovan tužbeni zahtev tužioca za naplatu potraživanja prodajom založene nepokretnosti tužene, jer tužena nije lični dužnik tužioca, niti je tužena radi obezbeđivanja kredita br.157/96 dala založnu izjavu na osnovu koje bi bila zasnovana hipoteka na njenoj nepokretnosti.

Zbog toga su neosnovani navodi žalbe tužioca da je prvostepena presuda zasnovana na pogrešno i nepotpuno utvrđenom činjeničnom stanju i pogrešnoj primeni materijalnog prava, te da ugovor o kreditu br.157/96 od 03.septembra 1996. godine, iako je naslovljen kao ugovor, nije neki poseban pravni posao kojim bi se novelirao prvobitni ugovor o kreditu, već da po svojoj pravnoj prirodi predstavlja aneks osnovnog ugovora o kreditu br.49/96 od 29. februara 1996. godine, te da stoga ne predstavlja drugi, novi kredit, već je to isključivo dogovor kojim su promenjeni uslovi već postojećeg kredita, pa su dakle stranke sve vreme u jednom jedinom ugovornom odnosu, odakle bi sledila obaveza tužene za ispunjenje obezbeđeno hipotekom po prvom ugovoru br.49/96.

Međutim, odlučujući o tuženom zahtevu za naplatu duga prodajom založene nepokretnosti, a na osnovu namirenja potraživanja po ugovoru br.49/96 prvostepeni sud je pogrešno primenio materijalno pravo. Naime, na osnovu zaključka Opštinskog suda u Požarevcu Dn.br.249/96 od 11. marta 1993. godine i izjave Ov. br.1689/96 od 11. marta 1996. godine dozvoljena je uknjižba založnog prava u zemljišnoknjižnom telu u A listu pod 2, aa, vlasništvo ovde tužene sa 85/280 delova radi obezbeđenja odobrenog kredita u iznosu od 60.000,00 dinara. Imajući u vidu da izvršeni upis obezbeđen hipotekom glasi na sumu od 60.000,00 dinara, to je pogrešno prvostepeni sud utvrdio da je tužena u obavezi da isplati iznos naveden u stavu prvom izreke ožalbene presude i da je tužilac ovlašćen da traži namirenje svog potraživanja iz vrednosti te nepokretnosti. Kod kreditne hipoteke, a u skladu sa principom specijaliteta hipoteke, u smislu paragrafa 14 Zakona o zemljišnim knjigama, radi obezbeđenja novčanog potraživanja, založno pravo se može zasnovati i upisati samo za novčani iznos koji je brojčano određen. U slučaju da se na upisani iznos, odnosno sumu kredita mora platiti kamata, tada je neophodno upisati i visinu kamate, takođe u određenom novčanom iznosu, odnosno sumi. Samo do tako tačno označene ukupne novčane sume u zemljišnoj knjizi, hipotekarni poverilac može tužbom zahtevati od realnog dužnika realizaciju hipotekarnog potraživanja. Međutim, imajući u vidu da je tužilac u ovoj parnici tokom trajanja spora isticao da je 03. septembra 1996. godine kada je pušten u tečaj drugi kredit u iznosu od 45.000,00 dinara, automatski zatvoren prvi kredit u iznosu od 60.000,00 dinara, jer je od prvog kredita vraćeno samo 15.000,00 dinara, a što je utvrđeno i veštačenjem u ovom postupku, to je osnovano isticanje u žalbi tužene da je tužena isplatila glavni dug za iznos od 60.000,00 dinara za koliko je založena njena nepokretnost, a zbog čega se tužbeni zahtev tužioca pojavljuje u celini kao neosnovan. Veštačenjem u ovom postupku je utvrđivana visina kamate na neisplaćene iznose po kreditu, odnosno obračunati su troškovi obrade, te troškovi provizije duga po ugovoru o kreditu br.49/96, ali iz izvedenih dokaza je utvrđeno da je tužena isplatila dug od 60.000,00 dinara na koliko i glasi obaveza tužene po kreditu br.49/96 i na koji iznos je založena njena nepokretnost, to naplaćivanje troškova i provizije, te kamate na ove iznose tužena nije u obavezi da plati u ovoj parnici i tužilac nije ovlašćen da hipotekarnom tužbom traži naplatu preostalog iznosa duga, jer to potraživanje nije obezbeđeno hipotekom. Zbog toga su i osnovani navodi žalbe da je prvostepeni sud pogrešno utvrdio da je tužena u obavezi da isplati iznose navedene u stavu prvom izreke presude, te da je tužena svoju kreditnu obavezu po ugovoru br.49/96 ispunila u celini.

Na osnovu izloženog, a primenom odredbe člana 375 i 380 tačka 4 ZPP-a, Apelacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća-sudija
Slavica Srećković,s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Svetlana Antić