APELACIONI SUD - Pregled sudske prakse Apelacionog suda u Beogradu

18.01.2012.

Gž 11064/10

REPUBLIKA SRBIJA
APELACIONI SUD U BEOGRADU
Gž 11064/10
Dana 18.1.2012. godine
B E O G R A D

U IME NARODA

APELACIONI SUD U BEOGRADU, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Slavice Srećković i Lovorke Stojnov, članova veća, u parnici tužioca Grada Beograda, kojeg zastupa Gradsko javno pravobranilaštvo iz Beograda, ulica Tiršova broj 1, protiv tuženog AA, čiji je punomoćnik AB, advokat, radi utvrđenja, odlučujući o žalbama tužioca i tuženog izjavljenim protiv presude Trećeg opštinskog suda u Beogradu P-7135/07 od 15.4.2008. godine, u sednici veća održanoj dana 18.1.2012. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana žalba tužioca i POTVRĐUJE presuda Trećeg opštinskog suda u Beogradu P-7135/07 od 15.4.2008. godine u stavu prvom i trećem izreke.

UKIDA SE odluka o troškovima postupka iz stava drugog izreke presude Trećeg opštinskog suda u Beogradu P-7135/07 od 15.4.2008. godine i predmet ustupa Prvom osnovnom sudu u Beogradu na ponovni postupak.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Trećeg opštinskog suda u Beogradu P-7135/07 od 15.4.2008. godine, stavom prvim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca Grada Beograda kojim je tražio da se utvrdi da je ništav ugovor o otkupu stana zaključen između Grada Beograda i BB iz Beograda, koji je overen pred Prvim opštinskim sudom u Beogradu Ov-11382/93 od 17.3.1993. godine, za stan aa u Beogradu, po strukturi dvosoban, površine od 44 m2. Stavom drugim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove. Stavom trećim izreke, odbijen je kao neosnovan predlog za određivanje privremene mere kojom bi se zabranilo tuženom AA iz Beograda svako raspolaganje, opterećenje i otuđenje dvosobnog stana aa u Beogradu, do pravnosnažnog okončanja ovog postupka.

Protiv navedene presude žalbe su blagovremeno izjavile obe stranke, i to: tužilac na presudu u celosti zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava, a tuženi samo na odluku o troškovima postupka, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka.

Ispitujući pravilnost pobijane presude, u smislu člana 372 ZPP, drugostepeni sud je našao da žalba tužioca nije osnovana, a da je žalba tuženog osnovana.

U provedenom postupku nisu učinjene bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 361 stav 2 tačke 1, 2, 5, 7 i 9 ZPP na koje drugostepeni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tuženi je po ugovoru o korišćenju na neodređeno vreme od 27.2.1978. godine bio nosilac stanarskog prava na dvosobnom stanu aa u Beogradu, ulica _. Na adresi navedenog stana tuženi ima prijavljeno prebivalište kod nadležnog upravnog organa od 6.3.1978. godine. Između tužioca, kao nosioca prava raspolaganja – prodavca i tuženog, kao nosioca stanarskog prava – kupca, zaključen je ugovor o otkupu predmetnog stana Ov-11382/93 od 17.3.1993. godine. Tuženi je isplatio ugovorenu cenu stana u celosti, o čemu mu je tužilac izdao i potvrdu od 14.4.1993. godine. Rešenjem Saveznog ministarstva za unutrašnje poslove od 8.3.2001. godine tuženi je upisan u knjigu jugoslovenskih državljana, a tako je stekao i državljanstvo Republike Srbije.

Iskazima saslušanih svedoka nije moglo biti pouzdano utvrđeno da tuženi u vreme zaključenja spornog ugovora o otkupu stana, taj stan nije koristio sa članovima svog porodičnog domaćinstva, odnosno da ga je izdavao drugim licima.

Polazeći od izloženog, prvostepeni sud je pravilno postupio kada je odbio tužbeni zahtev za utvrđenje ništavosti ugovora o otkupu predmetnog stana.

Odredbom člana 103 stav 1 Zakona o obligacionim odnosima propisano je da je ništav ugovor koji je protivan prinudnim propisima, javnom poretku ili dobrim običajima, ako cilj povređenog pravila ne upućuje na neku drugu sankciju, ili ako zakon u određenim slučajevima ne propisuje što drugo.

Tužilac u ovom sporu zahteva utvrđenje ništavosti ugovora o otkupu stana koji je zaključio sa tuženim zato što je isti protivan odredbi člana 16 stav 1 Zakona o stanovanju. Navedenom odredbom je propisano da je nosilac prava raspolaganja na stanu u društvenoj svojini i vlasnik stana u državnoj svojini dužan da nosiocu stanarskog prava, odnosno zakupcu koji je to svojstvo stekao do dana stupanja na snagu tog Zakona, na njegov zahtev u pismenoj formi omogući otkup stana koji koristi, pod uslovima propisanim tim Zakonom. Pozivajući sa na ovu zakonsku odredbu tužilac tvrdi da tuženi u vreme zaključenja ugovora o otkupu nije koristio stan koji je predmet tog ugovora i da se još tokom 1991. godine odselio u _.

Pošto iskazima saslušanih svedoka sa sigurnošću nije mogla biti utvrđena činjenica nekorišćenja spornog stana od strane tuženog i članova njegovog porodičnog domaćinstva u periodu pre zaključenja ugovora o otkupu, a teret dokazivanja te činjenice je shodno članu 223 stav 2 ZPP na tužiocu, prvostepeni sud je pravilno zaključio da sporni ugovor nije protivan članu 16 stav 1 Zakona o stanovanju i zbog toga nije ništav pravni posao u smislu člana 103 stav 1 Zakona o obligacionim odnosima.

Žalbom tužioca – žalbenim navodima kojima se osporava ocena izvedenih dokaza, po nalaženju drugostepenog suda, neosnovano se osporava pravilnost prvostepene presude.

Tužilac neosnovano osporava ocenu izvedenih dokaza – iskaza saslušanih svedoka SS, SS1 i SS2, jer se iz istih ne može sa sigurnošću utvrditi činjenica nekorišćenja spornog stana na kojoj tužilac zasniva svoj tužbeni zahtev. Ovi svedoci jesu izjavili da tuženog ne poznaju, ali se na osnovu toga ne može izvesti zaključak da tuženi sporni stan ne koristi, odnosno da ga je izdavao drugim licima. Ovo naročito ako se ima u vidu da svedok SS u svom iskazu tvrdi da koristi stan u ulici aa1 u Beogradu, drugom ulazu u odnosu na ulaz u kojem se nalazi sporni stan, i da nikada nije odlazila u aa, odnosno da su svedoci SS1 i SS2 u svojim iskazima naveli da im nije poznato ko je sporni stan koristio, niti ih je to interesovalo jer su poznavali samo stanare sa svog, __ sprata zgrade. Kada se iskazi ovih svedoka dovedu u vezu sa iskazima svedoka SS3 – korisnika stana broj aa-1 koji se nalazi u neposrednom susedstvu spornog stana i SS4 – korisnika stana broj aa-9, koje navode da je predmetni stan koristio stariji bračni par i da se tuženi nije iseljavao iz stana, osim što je povremeno odlazio u _ gde je rođen, odnosno uverenjem o prijavljenom prebivalištu tuženog na adresi stana koji je predmet spora od 6.3.1978. godine, onda se žalbenim navodima tužioca neosnovano osporava ocena izvedenih dokaza i na osnovu iste utvrđeno činjenično stanje u pogledu korišćenja predmetnog stana.

Nisu osnovani ni navodi žalbe kojima se tužilac poziva na odredbu člana 82a stav 2 Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa i ukazuje na propust prvostepenog suda da utvrdi postojanje reciprociteta između Savezne Republike Jugoslavije i Republike _ u pogledu sticanja prava svojine na nepokretnostima – stanovima, jer je tuženi stan otkupio iako nije bio državljanin SRJ.

Tuženi je bio državljanin SFRJ i istovremeno je imao državljanstvo jedne od republika članica federalne države, u ovom slučaju _ gde je i rođen. Preambula Ustava SRJ koji je 27.4.1992. godine proglasilo Savezno veće Skupštine SFRJ poziva se na neprekinuti državno – pravni kontinuitet Jugoslavije. Princip neprekidnog suvereniteta Jugoslavije izražen u preambuli Ustava SRJ obavezivao je saveznu državu da preko svojih organa donese zakon o uslovima pod kojima se stiče i prestaje jugoslovensko državljanstvo, a kojim će biti uređen i odgovarajući način povezivanja pravnog režima državljanstva SFRJ i državljanstva SRJ. Povezivanje ranije postojećeg i novog državljanstva postoji kada je zakonom predviđeno priznanje određenih pravnih situacija sticanja državljanstva za određena lica koja su to državljanstvo stekla po ranije postojećem pravnom režimu državljanstva, odnosno kad su zakonom utvrđeni uslovi i postupak naturalizacije tih lica. O prekidu kontinuiteta državljanstva moglo bi se govoriti samo kad zakonodavac ne bi predvideo nijedan način priznavanja dva pravna režima državljanstva.

Saveznim Zakonom o jugoslovenskom državljanstvu („Službeni list SRJ“ broj 33/96), obezbeđeno je načelo državno-pravnog kontinuiteta Jugoslavije kao države i utvrđivanjem posebnog prelaznog režima državljanstva kojim se ustanovljava postupak prijema u jugoslovensko državljanstvo za sva ona lica koja su imala državljanstvo SFRJ, a koja žele da ostvare trajnu personalnu vezu sa SRJ. Tako je odredbom člana 47 navedenog Zakona propisano da državljani SFRJ koji su imali državljanstvo druge republike SFRJ, a koji su na dan proglašenja Ustava SRJ – 27.4.1992. godine imali prebivalište na teritoriji Jugoslavije i deca tog državljanina rođena posle tog datuma, kao i državljani druge republike SFRJ koji su prihvatili prevođenje u profesionalnog oficira i profesionalnog podoficira, kao i civilna lica na službi u Vojsci Jugoslavije, kao i članovi njihove uže porodice, ako nemaju drugo državljanstvo mogu steći jugoslovensko državljanstvo podnošenjem zahteva za upis u matičnu knjigu jugoslovenskih državljana, u Zakonom određenim rokovima.

Tuženi je bio nosilac stanarskog prava na spornom stanu i, shodno članu 16 stav 1 Zakona o stanovanju, imao je pravo na otkup stana koji je koristio. Tuženi je imao državljanstvo SFRJ i državljanstvo republike članice te države – _, ali je ispunjavao i propisane uslove iz člana 47 Zakona o jugoslovenskom državljanstvu za sticanje državljanstva SRJ. Podnošenjem zahteva za prijem u državljanstvo SRJ tuženi je ispoljio želju za sticanje tog državljanstva. S toga je, po nalaženju ovoga suda, došlo do povezivanja državljanstva SFRJ koje je tuženi imao i državljanstva SRJ u koje je primljen po posebnom – prelaznom režimu državljanstva predviđenom članom 47 Zakona o jugoslovenskom državljanstvu. Zbog toga i ne postoji prekid kontinuiteta u državljanstvu tuženog, niti se on može smatrati strancem na kojeg bi se primenjivala odredba člana 82a stav 2 Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa.

Tužiočevom žalbom se posebno ne osporava odluka o predloženoj privremenoj meri koja je doneta uz odluku o glavnoj stvari. Po nalaženju drugostepenog suda, u situaciji kada je odbijen tužbeni zahtev, pravilno je odbijen i predlog za određivanje privremene mere koja je trebalo da služi samo za obezbeđenje takvog zahteva.

Sa svega navedenog, na osnovu člana 375 ZPP, odlučeno je kao u stavu prvom izreke.

Osnovano se žalbom tuženog ukazuje da je odluka o troškovima postupka doneta pogrešnom primenom odredbi Zakona o parničnom postupku.

Odredbom člana 149 stav 1 ZPP propisano je da stranka koja u celini izgubi parnicu dužna je da protivnoj stranci naknadi troškove. Shodno članu 159 stav 1 – 3 istog Zakona, o naknadi troškova odlučuje sud bez raspravljanja, na određeni zahtev koji je stranka dužna staviti najdocnije do završetka raspravljanja koje prethodi odlučivanju o troškovima, i u istom opredeljeno navesti troškove za koje traži naknadu.

Prema stanju u spisima, tuženi je podneskom od 3.8.2007. godine zahtevao naknadu troškova postupka i u tom podnesku opredeljeno naveo troškove za koje traži naknadu. Zbog toga nije bilo mesta odluci prvostepenog suda da svaka stranka snosi svoje troškove, sa obrazloženjem da tužilac, iako je tužbeni zahtev odbijen, nije obavezan da tuženom naknadi troškove postupka zato što punomoćnik tuženog nije pristupio na ročište na kojem je glavna rasprava zaključena.

Iz tog razloga, odluka o troškovima postupka sadržana u stavu drugom izreke prvostepene presude je morala bit ukinuta i predmet ustupljen Prvom osnovnom sudu u Beogradu koji je, na osnovu člana 22 stav 2 Zakona o uređenju sudova i članu 3 tačka 1 Zakona o sedištima i područjima sudova i javnih tužilaštava, nadležan za ponovno postupanje.

U ponovnom postupku, prvostepeni sud će pravilnom primenom odredbi članova 146, 149 stav 1, 150 i 159 ZPP odlučiti o troškovima postupka.

Shodno izloženom, na osnovu člana 387 tačka 3 ZPP, odlučeno je kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija
Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Svetlana Antić